Chi tiết - Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch

Trong 25 năm xây dựng và phát triển phong trào “TDĐKXDĐSVH” giai đoạn 2001-2025, Ban Chỉ đạo phong trào “TDĐKXDĐSVH” tỉnh đã chỉ đạo, hướng dẫn các xã bám sát thực tiễn, phát huy được sức mạnh nội sinh trong cộng đồng dân cư để chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng, nhà ở, đầu tư giáo dục và chăm lo các chính sách an sinh xã hội, xây dựng, cải thiện đời sống văn hóa, vật chất, tinh thần… Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đã được chú trọng, góp phần nâng cao đời sống tinh thần, gìn giữ bản sắc dân tộc. Nhiều lễ hội truyền thống đã được phục dựng và tổ chức thường niên, trở thành điểm nhấn quan trọng trong đời sống văn hóa cộng đồng. Tiêu biểu như: Lễ hội Ariêu Ping của người Tà Ôi/Pa Cô đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, khẳng định giá trị độc đáo của loại hình văn hóa này. Bên cạnh đó, lễ hội mừng lúa mới – nét đẹp văn hóa gắn liền với nông nghiệp – vẫn được duy trì tại nhiều bản làng và tổ chức thường xuyên trong các dòng họ.

Cùng với việc bảo tồn lễ hội, vai trò của các nghệ nhân và người có uy tín trong cộng đồng được đặc biệt phát huy. Nhiều lớp truyền dạy văn hóa phi vật thể, như hát dân ca Vân Kiều, Pa Cô, được tổ chức nhằm bảo vệ và truyền lại các giá trị văn hóa quý báu cho thế hệ trẻ. Các mô hình đan lát truyền thống tại xã Hướng Hiệp và Đakrông tiếp tục được duy trì, góp phần giữ gìn nghề thủ công truyền thống. Đáng chú ý, đến nay, đã có 6 nghệ nhân được công nhận là nghệ nhân ưu tú, cùng với 27 đội văn nghệ đang hoạt động thường xuyên, góp phần tạo nên phong trào văn hóa sôi động tại địa phương.

Song song với các hoạt động bảo tồn, mô hình du lịch văn hóa cộng đồng đang được triển khai và phát triển tại các điểm du lịch như suối A Lao, Pa Cha, Thác Luồi, Klu, Giã Giã, Ba Vòi… Những địa điểm này không chỉ thu hút du khách mà còn là cơ hội quảng bá giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số.

Hạ tầng văn hóa cơ sở được quan tâm đầu tư, nâng cấp

Bên cạnh việc bảo tồn các giá trị truyền thống, việc xây dựng các giá trị văn hóa mới, văn minh cũng được đặc biệt quan tâm. Hiện nay, hơn 87% số hộ gia đình tại các xã đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa”. Nhiều bản làng đã xây dựng và thực hiện quy ước, hương ước mới, thay thế các tập tục lạc hậu, góp phần nâng cao ý thức cộng đồng và xây dựng lối sống tiến bộ. Hạ tầng văn hóa cơ sở cũng được đầu tư, nâng cấp. Hiện 100% thôn có nhà văn hóa, trong đó hơn 80% thôn đã có sân chơi và khu thể thao, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, giải trí của người dân. Những nỗ lực này không chỉ cải thiện đời sống tinh thần mà còn góp phần gắn kết cộng đồng.

Đáng chú ý, tình trạng tảo hôn, ma chay kéo dài và các hủ tục mê tín dị đoan đã từng bước được đẩy lùi. Thay vào đó, các nghi thức văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội ngày càng được thực hiện phổ biến, tạo nên diện mạo văn hóa mới lành mạnh và tiến bộ.

Tuy nhiên, do xuất phát điểm thấp, điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn nên sự quan tâm về văn hóa trong phát triển bền vững ở một bộ phận cán bộ và người dân còn hạn chế; một bộ phận người dân, nhất là đồng bào lớn tuổi, còn nặng tập tục truyền thống, ảnh hưởng đến việc xây dựng nếp sống mới. Công tác xã hội hóa hoạt động văn hóa còn hạn chế, nguồn lực đầu tư còn phân tán. Một số giá trị văn hóa truyền thống có nguy cơ mai một do thiếu lực lượng kế cận và sự tác động của lối sống hiện đại.

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời xây dựng các giá trị văn hóa mới, văn minh tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số là nhiệm vụ quan trọng. Để đạt được mục tiêu này, cần triển khai các giải pháp đồng bộ, mang tính chiến lược và phù hợp với đặc thù văn hóa của từng địa phương.

Cần tăng cường truyền thông, định hướng xây dựng lối sống văn minh, hiện đại song song với giữ gìn các giá trị văn hoá đặc sắc địa phương, xây dựng các mô hình gia đình, bản làng “văn hoá truyền thống, văn minh mới” làm điểm và nhân rộng; Phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng, các nghệ nhân Ưu tú để dẫn dắt, làm gương trong xây dựng đời sống văn hóa cơ sở. Đưa nội dung văn hoá dân tộc vào chương trình giáo dục phổ thông và sinh hoạt đoàn thể tại cơ sở; Số hoá tư liệu văn hoá phi vật thể, hình thành kho lưu trữ số về dân ca, dân vũ, nhạc cụ, lễ hội, tri thức bản địa để quảng bá.

Ưu tiên bố trí ngân sách và huy động xã hội hóa các nguồn kinh phí để tiếp tục xây dựng, sửa chữa hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở; hỗ trợ tổ chức các hoạt động văn hóa cộng đồng; Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong bảo tồn các di sản văn hóa.

Cần đổi mới nội dung, phương pháp triển khai phong trào phù hợp với đặc điểm văn hoá và truyền thống của đồng bào vùng dân tộc thiểu số miền núi; Triển khai đồng bộ, hiệu quả việc xét tặng các danh hiệu văn hoá; Xây dựng hương ước, quy ước sát với đặc thù văn hoá của các địa phương; Kiểm tra, giám sát, khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân tiêu biểu, nhân rộng mô hình tốt.

Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống là bảo tồn, là nền tảng để đồng bào dân tộc thiểu số bước vào tương lai với sự tự tin và tự chủ. Việc xây dựng văn hoá mới, văn minh chính là nuôi dưỡng ngọn lửa truyền thống trong điều kiện hiện đại, cùng nhau xây dựng nền văn hoá thống nhất trong đa dạng để vững bước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Khánh Huyền